3
Uiteindelijk schoot dat niet op. Mijn ouders hadden die dag meer dingen te doen. Er moest brood op de plank, de vaat smachtte naar een ferme vrouwenhand en altijd was er wel iets met de verblijfsvergunning. Een duwtje in de rug dan maar, dat moest kunnen. Door dat duwtje verloor ik mijn evenwicht en viel twee, soms drie passen vooruit. Gemiddeld waren per dag zo'n tweehonderd duwtjes nodig om me het klaslokaal binnen te loodsen. Hadden mijn ouders me eenmaal zo ver, dan maakten zij zich ijlings uit de voeten. Uit ervaring wisten ze dat ik niet meer zou vluchten. Als een gehypnotiseerd konijntje zat ik in de bank en durfde geen oog van de juf af te houden. Ik zal u de gelegenheden besparen dat ik moest plassen of overgeven. Drama's waren dat. Meestal echter liet ik de lessen gelaten over me heen komen, een houding waarin ik sindsdien stug heb volhard.
Uiteindelijk heb ik nog een aardig mondje Duits geleerd. Met name de zin "Würden Sie mir das bitte auslegen" kwam na een jaar feilloos mijn strot uit. Ook leerde ik om op eigen kracht naar school en terug te komen. Als ik de schoolbus had gemist, kwam dat neer op een survivaltocht van ruim een uur. Een aanzienlijk deel van de route leidde langs het voormalige concentratiekamp, waar zich, zo had ik begrepen, gruwelijke taferelen hadden afgespeeld. Wat dat precies inhield, kon ik toen nog niet bevroeden en het uitzicht nodigde niet bepaald uit om er een kijkje te gaan nemen. De buitenmuur was hoog en bedekt met prikkeldraad en als ik de wachttorens telde, wist ik precies hoever het nog lopen was. Een smal talud dat slechts met zwikkende enkels genomen kon worden scheidde de muur van de rijbaan waar het verkeer met een ontmoedigende snelheid voorbijraasde.
Enfin, allemaal kommer en kwel, dat begrijpt u inmiddels wel, maar het ergste moet nog komen. In de derde klas kreeg ik les van Herr Huber. Herr Huber kon weggelopen zijn uit Wilhelm Busch' Max und Moritz. Het was een lang, mager stuk sjagrijn waarop de Engelse uitdrukking clean shaven van toepassing is. Door zijn toedoen heeft de gedachte bij me postgevat dat alle mannen die after-shave dragen, het achter de ellebogen hebben.